Cum grano salis (7)

Tuma bida ku
un krenchi di salu i...
biba mas felis.

Neem het leven met
een korreltje zout en leef...
veel gelukkiger.

Kompader

Cum grano salis (6)

Mucha chikí ta
surpasá hende grandi.
Kòrsou ta kampion!

Kleine kinderen
overtreffen ouderen.
Curaçao kampioen!

Kompader

Wak Èzè (2)

Si bo haña pipita di kònkòmber na boka di mucha,
ta hende grandi a pon’é.

What’s in a name?

Mi ke saludá tur

Bubuchi, Shòròmbu, Papachi, Mamita, Chichi, Bòbòi, Gordito, Chikí...

ku niun hende un sa nan nòmber, pa no papia di nan fam,
pero ku mi ta preferá si riba:

Artmairies, Imágilette, Sosmalaine, Taniushka, Czaïgeny, Giolivienne, Hafraycis…

nòmbernan moderno ku bo no por pronunsiá.

Fiesta

Awe ta Katán su aña,
el a lanta bon tempran
pa pidi dios pordon
pa tur su piká,
i manera misa a kaba
el a kuminsá borotá:

“Awe ta pa mi kuenta mi ta,
kon ku para keda,
si no yobe lo pinga.”

Bubuchi,
kabé’i kipashi,
ku ta biba den e kasita den kurá,
t’e promé ku a bin deseá Katán
hopi aña di bida mas.

“Bubuchi, mi dushi,
drenta bin brasa bo Katán.
Yu, un ta ko’i tur dia,
ta miedu di ken bo por tin.”

Bubuchi,
un hòmber tímido,
a keda pará den porta patras,
sabiendo ku Katán su kabes
no ta na waterpas.

“Bubuchi,
ta kiko a pasa,
ta mariku bo a bira awor
na e edat ei ku bo tin,
lag’e kosnan ei pa mucha yòn.
Bo a bin ku e bòter ‘i ròm?"

Asina a start un bebementu
na kas di Shon Katán.
Mas bisiña a bula aden:
Kolombiano,
Dominikano,
i hasta dos Haitiano
ku ta biba mas pabou.

Un hende a bai kue un guitara
i fiesta a dal aden,
nan a kanta,
nan a baila,
te ora un gritu a kai:
“Policía, Emigración”

Dos polis a blo
den porta di Katán.
Katán,
morto'i burachi
a bula dilanti nan.

“Donde aquí no hay extranjeros,
todos Curazoleños son,
si tiene que expulsar,
bai expulsa bo kombles na kas.

Boso nan tur ta pompa
ku muhé Kolombiano
i gosa di nan dilanti i djatras,
nan si un ta saka afó,
einan ta hinka aden so boso konosé.

Pues drenta
i dal un beter
riba salú
di Doña Katán.”

E polisnan a saludá
i be harimentu
nan a somentá.

Katán a haña brasa i sunchi
di tur su hendenan
i e fiesta a sigui
te den mardugá.

Kompader

Ònderstant

Shimis di kanchi,
tur na puiru,
peluka skeins riba su kabes,
Katán a pasa bela haltu
sin mira Ia su komader
ku ken e’n ta parti un pan.

“Ma Katán,
ta ki m’a hasibo,
ta kon tin tantu purá,
ta la muerte ta bo tras?”

“Atá Shon Ia,
mi no a mirabo,
ta mané b’a bira mas guepi
ku bo tabata.”

“Bai na moula, mala yerba,
guepi mes mané mi ta,
tur anochi mi ta haña
un bon zoyá.
Pero ta unda ta bai
tantu hanshá?”

“Wèl Ia, bo mes sa,
awe ta dia di paga ònderstant.
Mané gobièrnu ta awendia
ta mihó bo bai kobr’é tempran.”

“Ta kua ònderstant
bo ta bai kobra?
Un ta traha mas den kushina
serka e Chino na Brievengat?”

“Ta fo’i bo snùit,
unda mi ta traha o lag’í traha,
bo ta masha prufiá.
Ta Chichi mi yu
ku ta traha na Soshale Zaku,
t’e a regla e asuntu ei.”

“Un miserabel shen florin?”

“Awèl e ta yuda kumpra
maske ta dos Tilín.
Huntu ke dòsplaka ku
Win ta dunami i e sèn
di djòni kek,
e ta sera un bon boká.”

“Si sobra algu
despues di kasino
kaminda mi ta mirabo
tur siman.”

“Esei ta mí asuntu
ta pa mi wak si e sèn
por rende mas.
Pero Shon Ia,
mi ta sigui
pa mi no yega lat.
Pasa plasa dal un guiambo
p'e chanchan ei bola
un tiki mas.”

“Den bo kriki, mala lenga,
bai ku Satanas.”

Kompader

Wak Èzè (1)

Si bo no ke tin guera ku lagadishi,
no planta pampuna kontra di tranké.

Boete is beter dan aflaat

Torture Jesus

Beste Learner, dit mag je niet missen. Je moet het lezen, heel interessant:
Aflaten

Piercings

Géén piercings!...commanderen de heren
Wij moeten het tij zien te keren

Die jeugd heeft een tik
Een ring door je pik?

Dan moet je opnieuw mores leren

Kompader

Algemeen Dagblad 25-8-2004

Even naar Bonaire

Bonaire,
frisse lucht.
De hete zon
die daar eerder opkomt
dan bij ons.
Vriendelijke mensen,
niemand heeft er haast
en niemand maakt zich kwaad;
de gevallen van stress
sturen zij naar Curaçao
(zij hebben groot gelijk).

Eeuwig geruzie
in het B.C.
maar wel stiekem afspraken maken
in de W.C.
Binnenkort is er een referendum
over de toekomst van het eiland,
(als je ’s avonds tussen de makambas
rondhangt in de Karel’s Bar,
dan lijkt die toekomst al beslecht)
de ene helft is er tegen en
de andere helft is er voor,
het gaat toch lekker door,
dat is met alles zo.

In tien(?) jaar tijd is het eiland gegroeid
(niet het eiland zelf, stommerik,
maar de economie)
tot één van de voornaamste duikbestemmingen
van het Caribische gebied.
De taxichauffeurs klagen
dat zij geen klanten krijgen,
want die duiktoeristen,
die lui leven onder het oppervlak.
Misschien kunnen de taxichauffeurs
beter duikbootjes leren varen.

O.k. mensen,
ik denk dat ik best zeggen mag,
het was al met al een vruchtbare dag.

P.S. Kumindamentu di Chechi.

Oranjeboom (2)

Niets meer dan een schim,
is ook zo de relatie
met het Moederland?

Kompader

(Inspiratie: Willy Maal)

Cum grano salis (5)

Un polítiko
ta broma ke’n ta konfia
ni su mes ruman.

Kompader

Konosé bo Isla 7: Bati Paña

Palu di bati paña
(Wasklopper om natgemaakte vuile was mee schoon te kloppen.)

Sambumbu
Volkskunde van Curaçao, Aruba en Bonaire
Paul Brenneker


Op Curaçao is er ook een wijk die Bati Paña heet.

Vraag: Geef een beschrijving van de ligging van de wijk Bati Paña op Curaçao.

Sluitingsdatum: zondag 5 september 2004

Prijs: De eerste goede inzending ontvangt twee cadeaubonnen van Teatro Luna Blou, ter waarde van 25 gulden elk.

Sponsor: Datelnet

Konosé bo Isla 6: antwoord

Het voornaamste onderscheid is:
De kadushi is (van verre) te herkennen doordat hij als een enkele stam begint en zich pas hogerop gaat vertakken. Hij kan zeker 10 meter hoog worden. De datu vertakt zich al direct vanaf de bodem.

Bron:
Onze planten en bomen
BV de Handelsdrukkerij van 1874
1996 Dr. Bart A. De Boer
ISBN 99904-0-182-9


Er zijn zes inzendingen.

Marc:
Een Datu cactus groeit als een rechte cactus omhoog, terwijl de Kadushi meer in allerlei richtingen groeit (minder recht dus).


N. Adams:
Datu groeit als een boom met verschillende stammen.
Kadushi heeft een stam waaruit diverse "armen" groeien.

John de Freitas:
Dos kenmerk:
E koló di e brasanan di kadushi ta mas shinishi siendo ku di datu ta bèrdè
skur i e brasanan di Kadushi tin "inkepingen" loke datu nunka tin (e
brasanan di datu ta recht).

Madelyn M. Francisco:
de Kadushi groeit als een boom, dus heeft een stam met zgn. "takken", de
kadushi
- je ziet insnoeringen (dus kaminda bo por pel’é)
- heeft grijsachtige doornen
- de Datu groeit op zichzelf als een zuil
- heeft geen insnoeringen
- heeft witachtige doornen

Jack Brown:
Kadushi: heeft een grijsachtige kleur.
de doorns zijn langer
krijgt een fruit zonder stekels; de tampana
krijgt “armen”
Datu: Is groener van kleur
de doorns zijn korter en dikker
krijgt een fruit met stekels; de dader
groeit recht (zonder armen)

Han van Dissel:
De Kadushi is kandelaar-vormig, m.a.w. een bundel omhoog wijzende stammen ontspruit uit een enkele stam. De Datu (of Yatu) bestaat slechts uit een enkele stam. Verder is de Datu in vergelijk tot de Kadushi over het algemeen minder dicht bekleed met doornen.


De winnaar is N. Adams, masha pabien i bon apetit na Dokterstuin.



Kadushi

Datu
(Photos by Mike Jacobs)

Miami

Terug uit Miami,
stad zonder fantasie,
bunkers van beton,
een verstopte 95.

“We speak English”,
staat er trots op de winkels
in de straten van down town.
Wat moet je anders spreken
in deze gòdèm stad.

--Good morning, can I help you, sir?
--Buenos días, claro que si, felicidad.
--Ah...habla Español, que chévere! Con que le puedo ayudar?

Een blonde Cubaanse gelukzaligheid,
die haar plaats in de hemel al heeft verdiend.

Gezellig shoppen in de Mol~
op zoek naar toiletpapier,
die zijn daar goedkoper dan hier,
kun je weer een tijdje mee,
zonder vrees voor diaree.

Goed dan,
I’m back
as you may see.

It has been quite enough.

P.S. Hoe spreekt een Amerikaan dit uit:

“Schelpen schilderen en schavuiten aan het schuimige Scheveningense strand.”

DCA

Ta kon nos ta yega Hulanda,
Si tur avion ta poné un banda.

A puntra Supermèn
E di, awor ta amèn.

Ta mihó boso kuminsá landa.

Kompader

Uitlandig

(“Uitlandig”: de nederlandse spelling checker kent dit woord niet, wat stom!)

Beste mensen,

De rest van de week ben ik uitlandig,
richting Miami, nee... géén South Beach,
doing business, weet je wel,
with real Americans, Djiezus Kraist,
chatten lukt nog wel, maar bloggen waarschijnlijk niet,
dus het wordt wat stil aan het front.

In Miami is alles goedkoop,
dus ik moet vier zakken witte cement meebrengen
voor een vriend,
heeft iemand nog een boodschap voor Bush,
niet de echte natuurlijk, maar zijn broer,
let me know,
Ambassy Suites, South River Drive.

Zondag weten wij wie kadushi
kan gaan eten bij Dokterstuin,
dan wordt de winnaar of winnares
van prijsvraag 6 bekend gemaakt,
dus, keda pendiente amigunan.

O.k. genoeg geouwehoerd,
ik shut dan ook up,
laten wij zeggen,
tot zondag dan.

Behave yourself
en take care.

P.S. Hoe spreekt een Antilliaan dit uit:

“Wie weet waar Willie Wortel werkelijk woont?”

Limerick

Ta tin un damita na Barber.
E di e ta muri di hamber.

Na’a bisé bin pafó,
Bin waya e konfó.

E di nò, bos’nan bin den kamber.

Kompader

Studiantenan na Kòrsou: Mi mes negoshi.

Mi yama Guido Rojer i mi tin aworakí 16 aña di edat. Resientemente mi a kaba HAVO na M.I.L. ku e pakete Natuur en Techniek.

Ami a skohe pa studia na Kòrsou. Dor ku mi ta yòn, si mi a bai Hulanda lo mi no a haña un kamber. Lo mi mester a biba serka famia i esei mi no tabata tin gana. Mi tin hopi famia na Hulanda si, pero na Hulanda lo mi a kier a biba riba mi mes pa mi bira independiente.

Mi a kuminsá wak e posibilidatnan ku tin pa sigui studia aki na Kòrsou. Mi promé eskoho tabata Civiele Techniek / Bouwkunde na Fakultat Tékniko di UNA. Pero despues mi a kambia di idea i mi a skohe International Business na Fakultat Sosial Ekonómiko na UNA. Mi a papia hopi (via di MSN chat) ku mi tres primunan ku ta studia na Hulanda. Nan ta studia Civiele Techniek, Technische Bedrijfskunde i Bedrijfskunde.

Mi a sera konosí ku UNA durante di e siman di introdukshon. Esaki tabata di 2 te 7 di ougùstùs. Durante di e siman ei nos a hasi hopi kos: siña traha den tim, deporte, diskushonnan tokante di tópikonan den komunidat, atardi kultural, etc. Nos a pasa hopi leuk. Mi ta hopi satisfecho ku e manera ku e siman ei a bai i hasta mi tin idea pa partisipá otro aña komo mentor.

Lèsnan ta kuminsá dia 23 di ougùstùs. Pero mi no a sinta ketu. Mi a bini UNA huntu ku e studiantenan di Fakultat Tékniko ku a kuminsá ku lès for di 9 di ougùstùs. Mi a bishita biblioteka i campus pa prepara mi mes.

Ora mi kaba mi bachelor International Business mi tin deseo di sigui ku master (MBA) den eksterior. Durante e bachelor International Business ya kaba lo tin lèsnan ku tin ku wòrdu siguí den eksterior (Hulanda i Merka). Mi soño ta ku mi por jega asina leu ku mi por lanta mi mes negoshi. Mi ídolo ta Donald Trump, mi a sigui su historia na televishon i esei a impreshonámi.

Guido Rojer

Cum grano salis (4)

... mira siboyo
un pa mira tomati ...
Wowo bunita.

Kompader

Antillianen in Nederland: Waar er een wil is, is er een weg.

In 1989, na een jaar op Aruba gewoond te hebben, heeft mijn moeder besloten om naar Nederland te gaan. Met de hulp van haar beste vriendin zijn we naar Nederland verhuisd.

In het begin wou ik niet. Mijn buurvrouw hielp mij krantenberichten met slecht nieuws over Nederland te verzamelen, die ik op de tafel neerlegde voor mijn moeder om te lezen. Ik was van plan om alles te doen om mijn moeder van gedachte te doen veranderen.

Op een dag heeft mijn buurvrouw mij bij haar geroepen om met me te praten. Ze zei tegen mij: 'Mi yu, mi ke bo bai Hulanda. Na Hulanda bo por siña loke ku bo ke. Mi mes semper tabata tin gana di bai Hulanda. Anto sòru di kasa ku un hende hòmber makamba, paso mi ke bo haña dos yu, un ku wowo blou i un ku wowo bèrdè. Bin Aruba bek pa mi konosé nan. Bai, mi yu, bai den nòmber di Dios.'
(Een week voordat ik voor het eerst op vakantie terugging naar Aruba is mijn lieve buurvrouw overleden.)

Hier in Nederland heb ik mijn MAVO gedaan. Ik wou verder gaan in de dierenverzorging. Toen ik niet werd aangenomen ben ik MBO Bedrijfsadministratie gaan doen. Na het MBO ben ik gaan werken, omdat ik toch niet echt precies wist wat ik wilde.

In 1998, toen ik terug kwam van vakantie bleek ik zwanger te zijn. Mijn hele leven stond op z'n kop. Het was tijd om de moeilijkste beslissing in mijn leven te nemen. Ik was pas vierentwintig en nog steeds op zoek naar mezelf.

In oktober 1998 is mijn dochtertje geboren. Toen kwamen twee zware jaren. Ik kreeg een postnatale depressie. Ik moest door dat diepe dal heen om mezelf te vinden. Dankzij mijn dochter heb ik mezelf leren kennen, van mezelf leren houden en ben ik een volwassen vrouw geworden.

In de loop van de tijd kwam ik erachter wat ik wilde met mijn leven. Ik wilde weer gaan studeren in de richting die ik altijd wilde, namelijk Sociaal Cultureel Werk. Ik moest bijna twee jaar wachten om aangenomen te worden. In de tussentijd ben ik als vrijwilligster gaan werken bij een Antilliaanse stichting. Daar was ik samen met een vriendin verantwoordelijk voor vrouwenactiviteiten en een toneelproject.

Toen mijn vriendin in 2000 om het leven kwam door een auto ongeluk, kon ik geen werk meer verzetten. Daarna heb ik als vrijwilligster gewerkt bij een jongerenstichting waar ik verantwoordelijk was voor een meisjesgroep.

In 2002 ben ik begonnen met de deeltijdopleiding Sociaal Cultureel Werk die ik in 2005 hoop af te ronden. Ik loop stage bij een welzijnsinstelling waar ik voornamelijk met buitenlandse vrouwen werk, het merendeel Turkse en Marokkaanse vrouwen. Dankzij deze vrouwen ben ik me veel meer gaan interesseren voor mijn eigen cultuur.

Mijn wens is om na mijn huidige opleiding verder te gaan met HBO Sociaal Pedagogisch Hulpverlening. Met deze HBO-opleiding zou ik kunnen werken onder Antilliaanse jongeren, vooral onder (jonge) moeders.

Hier in Nederland zijn er heel veel mogelijkheden als je verder wilt studeren. Je moet er zelf moeite voor doen. Jezelf blijven informeren, vragen stellen en ontwikkelen. Waar er een wil is, is er een weg.

Ik krijg steeds meer het gevoel dat ik innerlijke rust krijg. Dat ik ook mijn doelen kan bereiken. Ik heb nog een lange weg te gaan, maar ik ben in de juiste richting.

Daryanani

Antillean students in the States

Until the day I left for the United States, I wasn’t certain about the decision I had made. I was a Yu’i Kòrsou at heart who had decided to come to the United States, bypassing Florida (you know, the sunny one), to settle in Georgia (the peach and peanut state).

The University of Georgia is the biggest state school in Georgia (with more than 30.000 students) and has a breathtakingly beautiful campus. Old Buildings (that date back to 1785), sprawling lawns, huge fountains, mixed in with modern amenities, and state-of-the-art technology.

When I arrived none of this was lost on me, but I was in for a huge culture shock. I didn’t know what to expect from anything or anyone. The whole educational system is different and now I had to speak English all day long.

Soon, this place became as much a part of me as I became of it. Because of the way the education is set up, I had a chance to try out many things and take so many classes (could it possibly have been too many?) that I wouldn’t have had an opportunity to take otherwise. I delved into Latin, Linguistics, Early Germanic Literature, and even Computer Science. I tried de todo un poco, in the end settling for Spanish Language and Literature and a Certificate in Latin American (and Caribbean) Studies (with my thesis concentration in Linguistics, which by the way was written on Papiamentu).

I am happy that I decided to come to the United States, because it allowed me to come in contact and build friendships with people of all ages and from all over the world. I gained a newfound respect for Curaçao and I think that being here deepened my love for my own island even more, leading me to do a lot of research, especially concerning Papiamentu. I am happy to say that I am still in contact with some of my professors, even though I graduated last year and moved away from the University of Georgia to Atlanta. I have found mentors that are irreplaceable.

Now, I am finishing up my second degree (Psychology and Human Services) and I will start working as soon as I’ve rounded that up. In the meantime, I spend time with my boyfriend and friends, I like to keep up with what’s going on in Curaçao (I read the newspapers, talk to my mom every day, and listen to the radio), I read a lot, I work (as a tutor), and go to school ……asina nos ta sigui lucha!


Stacy

Zo vader, zo ...

Nan di nos parse otro...

Cum grano salis (3)

Dediká na Daryanani i Zhané:

E dedikashon
di un mama soltero
ta di apresiá.

Na Fuik, un hanchi
promé ku Boneiru, nos
a gosa un bòl.

Kompader

Nietzsche

Belangeloos

Twee monniken waren aan het keuvelen:

--Laat ons iets ondernemen.

--Goed idee, met wat voor nut?

--Tot nut van het algemeen.

--Geweldig, voor wie bedoeld?

--Voor jan en alleman.

--Prachtig, waar starten wij?

--Wij starten overal.

--Doen we, en wat is ons belang?

--Niets, gewoon belangeloos.

--Oh jee, maar dan lukt het niet!

Kompader

Boneiru

Aki na Rincón
e dianan ta pasa bai
den trankilidat.




Yen di orguyo
un buriku ta sklama,
Biba Boneiru!

Kompader

Oranjeboom

Treurig silhouet
eens de praal van Emmastad
Boom van Oranje

Kompader

Tradukshon di haiku

Den skol di bida
ningun alumno no ke
bai ku vakashon

In the school of life
there's no student who does not
want a vacation.

(Haiku in Papiamentu, page 66)

E haiku aki di Elis Juliana a wòrdu tradusí na Ingles dor di
Hélène Garrett.

E tradukshon ta korekto? Segun mi no.

Cum grano salis (2)

Boso tra’ un kren
Hende bobo, Dios ken por!
Experientia docet?

Kompader

Summer course Kòrsologie. Les 4: de Katholieken

Een paar jaren na de ontdekking van Curaçao in 1499, besloot de Spaanse regering om het eiland te kolonialiseren. Toen Juan de Ampuez directeur werd van de benedenwindse eilanden in 1526 waren er al Spaanse priesters werkzaam onder de Indianen.

Bij aankomst van de Hollanders in 1634 onder commando van Johannes van Walbeeck, waren alle inwoners van Curaçao katholiek. Zij troffen 32 Spanjaarden en 400 Indianen aan, die twee kerkjes hadden: één in het dorpje Santa Anna, waar nu Groot Kwartier is, en één dicht bij Caracasbaai. Hun priester heette Carmona.

De West Indische Compagnie verbood onmiddellijk het katholieke geloof, met als gevolg dat alle Spanjaarden plus de Indianen naar omliggende gebieden vertrokken.

De tweede West Indische Compagnie, opgericht in 1674, toonde meer tolerantie en de katholieke priesters keerden terug naar Curaçao.

In 1751 arriveerde de priester Miguel Luis Griman uit Puerto Rico op Curaçao. Hij kreeg toestemming van het koloniale bestuur om een kerk te bouwen en legde de fundamenten van de huidige Santa Anna Kerk in Otrobanda. Door gebrek aan geld kon hij de kerk niet afmaken.

Later heeft een andere priester, Maubach genaamd, die op 14 februari 1768 arriveerde, de kerk afgemaakt (in 1769) en haar Santa Anna gedoopt, als hulde aan de dag waarop Curaçao ontdekt werd.

Op 27 augustus 1824 arriveerden twee priesters uit Holland, Niewindt en Eijsenbeil. De eerstvolgende zondag (29 augustus) verklaarden zij tijdens een preek dat zij de enige wettige priesters waren op het eiland en dat alle Spaanse priesters onmiddellijk hun werkzaamheden moesten staken.

Martinus Joannes Niewindt werd op 16 december 1842 benoemd tot de eerste Apostolicus Vicaris van Curaçao. Hij was een fervente voorvechter van katholiek onderwijs onder de slaven, ondanks het verzet van de koloniale regering. Hij diende 36 jaar lang op Curaçao en stierf op 12 januari 1860, drie jaren voor de afschaffing van de slavernij.

De Santa Anna kerk en het standbeeld van Mgr. Niewindt

Cum grano salis (1)

Baile i goso.
Tiru, gritu, kore Zus!
Zomercarnaval

Kompader

Mandatario

Na chikí el a para mira
Yu’i bisiña kore
Den wig luluis luluis

Na grandi e ta maluku
P’e wòrdu koré
Den krenwa lombrá lombrá

Kompader

HAIKU

Haiku ta un forma di poesia di orígen hapones. E ta konsistí di solamente tres verso. E promé verso tin sinku sílaba, e di dos tin shete i e di tres tin sinku sílaba tambe. Pues den e espasio limitá di dieshete sílaba, e poeta mester ekspresá su sentimentu- i pensamentunan.

E limitashon pisá aki por duna e poema un ekspresividat enorme i un trankilidat tremendo. Pero e tin e peliger di bira artifisial fásilmente, pasobra e poeta por hañ’é obligá di skonde un sílaba akinan i hinka un ayanan, sin esaki ta kontribuí na e poema su forsa.
E haiku por simplemente deskribí naturalesa, òf ekspresá un sabiduria òf un sentimentu...

...Na papiamentu, ta Elis Juliana a, i te ainda ta praktiká haiku, ku maestria:


For di un taki
gota di sanger ta lèk.
Para herida.

(Naturalesa, J.M.)


Mi silueta
a kuminsá ta blikia.
Bayendo mi ta.

(Emoshon: preokupashon ku morto, J.M.)


Pa chansa dos bieu
ta felisitá otro
hopi aña mas.

(Pensamentu riba morto, J.M.)


For di:
Lus riba djamanta (p. 158-159)
Jules Marchena

A Thought for the day

Nos tin hende ku hopi brio. Pero no kibuká si brio ku ignoransha.

Kompader

Lus riba djamanta

De linguïst Jules Marchena constateert dat er gedichtenbundels op de markt komen die de toets der kwaliteit niet doorstaan: “De bes en kuando nos ta mira kolekshon di poesia nobo den rèkinan di libreria aki na Kòrsou. Kada poeta nobo ta un enrikesimentu di nos dushi idioma papiamentu i nos kultura. Sinembargo, mi ta sinti hopi biaha den nan, falta di mas konosementu di elementonan di poesia ku un outor por usa pa mehorá su estilo.”

Nu is het lezen van gedichtenbundels weer niet het meest populaire tijdverdrijf op Curaçao, maar toch is het de moeite waard om te luisteren naar wat de heer Marchena te zeggen heeft.

Dat er verschil in kwaliteit bestaat is op zichzelf geen probleem. Zoals met alles in deze wereld zijn er goede gedichten en minder goede gedichten, goede muziek en slechte muziek etc.

Maar de heer Marchena zegt nog meer, namelijk dat er gedichten gepubliceerd worden die geen gedichten zijn! “Het stoorde mij dat er zoveel dichtbundels in het Papiamentu verschenen waarin de techniek van het dichten blijkbaar van ondergeschikt belang was. Visueel oogt het als poëzie, maar in de praktijk is het vaak proza in een poëtische vorm gegoten...” (Antilliaans Dagblad, woensdag 4 augustus 2004).

Dit is wel een kwalijke zaak. Hier worden knollen voor citroenen verkocht, wat uit ethisch oogpunt onacceptabel is. De heer Marchena biedt hiervoor de enige goede remedie: hij legt uit wat de basisregels zijn waaraan een gedicht moet voldoen in zijn boek “Lus riba djamanta”. Een heel verhelderende verhandeling van de theoretische aspecten van de dichtkunst, met veel voorbeelden van bekende Antilliaanse dichters.

Maar hiermee zijn wij er nog niet helemaal. Immers, wij mogen aannemen dat de (quasi) dichters niet ter kwader trouw handelen en niet opzettelijk tegen de regels der dichtkunst zondigen. In het boek staan er wel veel voorbeelden van hoe het wel moet, maar geen voorbeelden van hoe het niet moet. Ik begrijp ook wel dat je hiermee op, in deze kringen relatief lange, tenen trapt, maar dit is de enigste manier om het dilemma van "It is impossible for a man to learn what he thinks he already knows" te doorbreken.

Ik hoop dat “Lus riba djamanta” als verplichte literatuur wordt opgenomen door de diverse opleidingen Papiamentu. Ik hoop ook dat er een “Jules Marchena” opstaat op het gebied van de muziek, want daar is het ook heel droevig mee gesteld op Curaçao.



Lus riba djamanta
Jules Marchena
De Curaçaosche Courant N.V.
Willemstad, Curaçao N.A.
Yüni 2004

ISBN: 99904-0-519-0

Konosé bo Isla 6: Kadushi

De kadushi is een cactussoort dat op Curaçao in het wild groeit. De tak van de kadushi wordt afgekapt met een machete (kapmes) en de doornen worden verwijderd. De schoongemaakte tak wordt dan geschild met een scherp mes. De schil (het binnenste gedeelte wordt niet gegeten!) wordt fijngestampt in een “fènsu” (een vijzel) tot een slijmerige moes. Deze moes vormt de basis voor de heerlijke kadushi(soep).

Andere ingrediënten van de kadushi(soep) zijn:
--geroosterde vis
--karkó (conch, zeeslak)
--gedroogde garnalen
--allerlei andere soorten seafood
--gezouten varkensstaart
--zoutvlees
--uien en knoflook
--kalalú (een soort kruid dat in het wild groeit en als groente gegeten wordt)

De datu is ook een cactussoort dat in het wild groeit en heel erg op de kadushi lijkt, maar de datu wordt niet gegeten.

Vraag: Hoe onderscheidt men de kadushi van de datu in het wild?

Sluitingsdatum: donderdag 19 augustus 2004

Prijs: De eerste goede inzending wint een lunch voor twee personen bij Restaurant Komedor Krioyo, Landhuis Dokterstuin.

Sponsor: Datelnet



(Photos by Mike Jacobs)

Konosé bo Isla 5: antwoord

De naam van de Curaçaose kunstenaar is "Yubi Kirindongo".

Er zijn vier goede inzendingen:

Rudschen Rijke uit Enschede;
Han van Dissel uit Rotterdam;
Edgar Daflaar uit Curaçao (via e-mail) en
Madelyn Francisco uit Curaçao (via e-mail).

De winnaar is Rudschen Rijke. Rudschen pabien!

YU DI KÒRSOU

Mir’éle einan pará
Su alma ta mará
N’e baranka ku ta bringa ku laman
I tin ora, den lokura, e ta zundra tur esnan
Ku rikesa di su isla a atraé i ku kier domin’é

Ta manera e sa ku si algun dia
Tur bienestar, alegria,
Luho i rikesa bai,
Tur esnan ku a probechá tambe laga kai
I si lugá ta henteramente bandoná
Manera un fiesta ku a kaba mardugá
Kansá l’e pone su kabes abou
Bisando: ‘mi si n’ por bandonábo mi Kòrsou.’


For di:
Alivio
Ornelio ‘Kees’ Martina

A Thought for the day

Black cat or white cat:
If it can catch mice, it's a good cat

-Deng Xiaoping

Boekenmarkt in Deventer

Gisteren, dat was dus zondag 1 augustus, ben ik op de boekenmarkt geweest in Deventer. Geweldig! Het centrum van Deventer was omgetoverd in een boekenparadijs: 875 boekenkramen over een lengte van zes kilometer opgesteld. Allerlei soorten boeken waren er te koop. Veel literatuur, dat was voor mij het meest interessant. Ook onze Antilliaanse schrijvers waren vertegenwoordigd: Cola Debrot, Boeli van Leeuwen, Frank Martinus.

De Deventer Boekenmarkt is de grootste van Nederland (volgens de organisatoren zelfs de grootste van Europa) en trok dit jaar 125 duizend bezoekers. Een must voor boekenliefhebbers. Ik miste wel Antilliaanse bezoekers, maar ja de dag daarvoor was het zomercarnaval in Rotterdam...


Elroi Evers op de boekenmarkt