Sunday, August 26, 2007

Konosé bo Isla 2007-08: Antilliaanse literatuur

Vraag: In welk boek (titel en schrijver/schrijfster) waarvan het verhaal zich afspeelt op Curaçao heet de hoofdfiguur ‘Monchín’?

Sluitingsdatum: zondag 7 oktober 2007

Prijs: een cadeaubon van boekhandel Mensing.

Sponsor: Datelnet n.v.

(Het inzenden van het antwoord op de prijsvraag gebeurt via e-mail:

revers@cura.net

of door een reply op de door U ontvangen mail van Learnforfun. De winnaar wordt door loting bepaald uit de goede inzendingen.)

Konosé bo Isla 2007-07: antwoord

Antwoord: De foto’s zijn gemaakt op Boka Samí


Er zijn 20 inzendingen waarvan 14 goed:

Imo Rosario
Regi Römer
Jules Marchena
Clara Hooi
Tony de Haas
Richinel Bulbaai
Niels Augusta
Verna Lopez
Joan Augusta
Sue Lam
Loeki Peters
Valda Lancelot
Edgar Palm
Rodney Daal
Marc de Winter
Vernon Oostvriesland
Sharine Martina
Amerika Augusta
Alianthe Carrera
Alida Carrera


Allemaal bedankt voor het meedoen.

De winnares is Imo Rosario.

Haiku

in het dorre veld
jubelt de boer van blijdschap
een regendruppel

K.

Friday, August 24, 2007

Haiku

Ontstaan: Hokku
De dichtvorm is in de 17e eeuw in Japan uit oudere vormen ontstaan door de wedijver tussen verschillende grote dichters, waarvan Matsuo Basho waarschijnlijk de meest bekende meester is. De toepassing was toen de hokku, de aanzetstrofe voor de renga, een kettinggedicht, of als eerste deel van de tanga. De haiku drukt, in de klassieke vorm, een ogenblikservaring uit, soms gelinkt aan en geïnspireerd door Zen. Pas aan het eind van de 19e eeuw werd door Masaoka Shiki het begingedicht hokku verzelfstandigd tot de haiku. Strikt genomen zijn daarmee de oudere gedichten van deze vorm hokku, ook al was het niet ongewoon dat het eervolle beginvers geschreven werd zonder de verwachting dat er een renga mee geschreven werd.

Haiku
Een haiku is een klassieke dichtvorm, in de 17e eeuw in Japan uit oudere vormen ontstaan door de wedijver tussen verschillende grote dichters, waarvan Matsuo Basho waarschijnlijk de meest bekende meester is. De toepassing was toen de hokku, de aanzetstrofe voor de renga, een kettinggedicht. De haiku drukt, in de klassieke vorm, een ogenblikservaring uit, soms gelinkt aan en geïnspireerd door Zen. Eerst in de 19e eeuw is de haiku als strikt zelfstandige vorm ontstaan.
De haiku bestaat gewoonlijk uit 3 regels van respectievelijk 5-7-5 lettergrepen (in Japan verticaal op 1 lijn). Hoe strikt moet worden vastgehouden aan dit stramien is net als bij andere dichtvormen een voortdurend onderwerp van discussie. Aan de ene kant kan te veel aandacht voor de vorm leiden tot een steriel gedicht, aan de andere kant toont zich in de beperking de meester. In de moderne vorm of 'westerse haiku' wordt daarom door sommigen in mindere of meerdere mate afgeweken van dit stramien. Een ander punt van discussie is of daadwerkelijk westerse lettergrepen gebruikt moeten worden in de westerse haiku, aangezien in het Japans moren gebruikt worden, die veel beperkender zijn. In het westen wordt daardoor wel voor afwijkende vormen gekozen, tussen de 12 en 17 lettergrepen.

De haiku is het resultaat van nauwkeurig waarnemen en liefdevolle zorg. Een haiku is niet zomaar een klein gedicht in drie lijnen met 5-7-5 lettergrepen elk, even belangrijk is de verwondering en een haast kinderlijke verbazing die er uit spreekt. Haiku lezen wil zeggen de indrukken ondergaan, met de sfeer en de gevoelens van het haiku-moment. Haiku heeft niet veel uitleg noch intellectueel gedoe nodig.

Voorbeelden
Enkele haiku (hokku) van meester Basho :

zou ik ze pakken,
de witvis in't wier bijeen
dan schoten ze weg

door zomerregens
zijn de kraanvogelpoten
korter geworden

de tuin aanvegend
vergat hij gewoon de sneeuw -
en ook de bezem

Koko Makaku

Koko Makaku a bisti tur na seda
pa bai fiesta di makaku Babun.
Babun ta su mihó amigu,
awe nochi tur e cheknan lo kai pa Koko.

El a kana drenta fiesta yen di pikete.
Su sapatunan ta lombra manera un spil,
su flus di seda koló blou bèrdè,
un karson balòn hel bou di dje.

Su kabei el a plak ku pomada brilkrim,
su frenta ta lombra manera tutu di sebu.
Un brel di solo grandi riba su kabes,
un streki barbulètè ta choka su garganta.

Chimpansé ta pará na porta.

‘Koko, karnaval a pasa kaba, ta spil di palu bo tin na kas?’

Koko a gruña i pa e no daña e fiesta
el a disidí di sigui kana i bai laga Chimpansé.

Tras di bar Don Gorila ta traha komo bartènder,
e mihó bartènder ku tin den Kobá.
E ta meks un bibida ku e ta yama zumbi,
bo ta dal dos, drumi ronka te mañan.

‘Don ta awor mi a yega, unda mi por haña Babun?’

Don Gorila a mustra den direkshon di sala.
Babun ta pará ta papia ku dos beyesa,
dos hóben estilo di artista di sine.
Koko a sera su flus, kana bai serka nan.

‘Ahan, ata Koko, mi bon amigu, bosonan sera konosí kuné.
Koko, esaki ta Michi, anto esei ta Mèmè.’


Michi i Mèmè ta hari kuchikuchi
ora nan a mira e bistí di Koko.
Koko a interpretá esaki komo un apresio,
el ta sinti su mes Casanova en persona.

‘Ta un plaser i un honor di por sera konosí ku dos beyesa
ku por sierto por a kaba di baha en bibu for di pantaya blanku di sine
pa hasimi siegu ku nan bunitesa radiante, mi nòmber ta Koko Makaku.’

Michi i Mèmè no ta bin bei di harimentu,
awa ta kore for di nan wowo.
Babun a kana bai pushipushi
pa bai risibí e otro invitadonan.

Koko a sigui kana hasi su rònchi,
awor mas konvensí ainda di su bon bistí.
Mi ta bin bèk pa nan, el a pensa,
un di nan dos mester kai, mi no por hera.

‘Mi tata dushi,’ Michi a bisa Mèmè,
‘mi a kasi stek den mi harí.
Ta for di kua mondi e Shon Koko ei a sali,
bistí manera un luangu trastorná.’

Enriki Kriki su orkesta ta kla pa toka un piesa,
nan ta warda riba un siñal di Babun.
Ku pasonan elegante Babun a yega serka.

‘Amigu i amiganan, fiesta a kuminsá.’

Tur makaku a subi pista di baile.
Koko a pura pa pidi un di e dos damitanan.
Na kaminda el a topa Babun ku Michi na su brasa.
Ora el a yega, nèt Mèmè ta pasa ku Chimpansé.

Chimpansé a hari saka djente grandi.
Koko a sinti un gana di chok’é.
Chimpansé a kue Mèmè tene.

‘Koko, abo si a hera Michi, hera Mèmè.’

Koko a bira tur tristu
i un poko desepshoná,
maske el a bisti tur na seda,
ta Koko Makaku el a keda.

Músika a stòp i Enriki Kriki
a anunsiá ku awor e konkurso
di baile ta bai kuminsá,
tur makaku subi dansflur.

Tur makaku a subi ku nan pareha.
Koko a subi pista di baile su so.
Enriki Kriki a dal aden ku un fandanga.
Koko a baila manera un kachó ku a hole wesu.

Tur makaku a stòp pa mira Koko baila.
Michi i Mèmè a keda wak boka habrí.
Nan a disidí ku ta ku Koko so nan ke baila.
Koko a keda prònk manera un pouwis.

Kompader