Advertentie

Wij gaan over lijken
en alles wat erbij komt kijken
let op, een bijzonder bericht
wij geven nu ook doe-het-zelfonderrricht

Uitvaartvereniging “Laat U Niet Kisten”

Professor K.

Konosé bo Isla 14: mysterieuze palen

Mysterieuze palen (photo by Mike Jacobs)

Curaçao heeft heel veel mooie plekken in de natuur, soms verstoord door de menselijke nalatigheid. Hier staan een aantal mysterieuze betonnen palen te pronken in de mooie natuur.

Vraag:
a. Op welke plek staan deze palen;
b. Welk project was dit?

Sluitingsdatum: zondag 12 december 2004

Prijs: de eerste goede inzending ontvangt een cadeaubon van Kas di Alma Blou.

Sponsor: Datelnet

Konosé bo Isla 13: antwoord

Het is een slechte vogel die zijn eigen nest bevuilt.

Dit wordt gezegd wanneer iemand kwaad spreekt van zijn eigen familie.

Er zijn twee inzendingen, allebei goed:

Madelyn Francisco
G. Jukema

Allebei bedankt.

Madelyn Francisco
was de eerste inzending met het juiste antwoord. Madelyn pabien!!

Siña bo yu papia Papiamentu (4)

e

Palabra básiko:
e
yeye

Rekonosé lèter

dilanti	meimei	final
e	mes	morde
es	beker	kose
ei	mes	bende
ei	mes	unbe
esei	mes	esei
el [a ]	bestia	muhé
enk	tema	due
era	tea	puré
edat	sea	baké
enano	den	sombré

Pega lèter na otro

e	mes	mes
mes	es	se
es	se	sese
sea	sea	sea
sesa	mesa	same
mes	meste	mesa
mas	masa	mesa

Lesa tèkst
Sese sa. Sesa sa.
Sesa sa mas mes.
E mes mes.
E mes e mes
Ma mama sa, mama sa mas.
Mama sa mas mes mes mes.


Método di lesaskibi bon konfiá
Copyright © 1987 Dr. Frank Martinus Arion

Poeta

Mama, mi ke bira un gran poeta
manera Neruda podisé
Mi yu, ta mihó ku bira un puta
e mama a kontest’é

Kompader

Wetenschatschap

Boodschappenlijstjes

Loop ik boodschappen
in te slaan in Zuikertuintje
van mijn lijstje
sjouwt zo’n lijpe achter mij
aan
ook met een lijstje
en schrijft alles op
wat ik mijn karretje kwak
ik zeg
vent lazerstraal op
wat loop je achter mij
aan te zeulen
zegt ie
dit is een experiment
ik zeg krijg de klerepokken
met je experiment
loop ik door
naar de bak met kazen
vraagt ie
hoe spel je camembert
nu word ik wel nieuwsgierig
en vraag vriend wat is dat
voor een experiment
zegt ie
met een zelfingenomen grijns
van een dorpspsychiater
straks
hebben wij twee lijstjes
waarop precies hetzelfde staat
maar ieder met een ander doel
dat van u is een voornemen
dat van mij is een feit
zo ziet u dat
dezelfde informatie
verschillende betekenissen heeft
ik zeg oh ja loop je
daarvoor
achter mij aan te sjouwen
voor je reinste flauwekul
hier pak aan (wrijf ik de camembert
in zijn academisch geschoolde smoel)
dit is voor jou dan het derde doel
punt.

(Naar John Searle, Expression and Meaning)

Professor K.

Een blik op Curaçao: Otrobanda

Eerder verschenen:

1. Het ontstaan van Curaçao (4 juli 2004)
2. De naam “Curaçao” (12 juli 2004)
3. Papiamentu (30 juli 2004)
4. De Katholieken (9 augustus 2004)
5. De Protestanten (7 oktober 2004)
6. De Joodse gemeenschap (23 oktober 2004)
7. De Joodse gemeenschap (vervolg) (31 oktober 2004)
8. Punda (18 november 2004)

Aan het begin van de achttiende eeuw was Punda helemaal volgebouwd en de mensen begonnen zich buiten de stadsmuur te vestigen. Dit leidde tot de opkomst van Otrobanda (“De andere kant”) aan de andere kant van de St. Anna Baai. In 1707 begon men met de verkaveling van Otrobanda.

Ondanks de weerstand van de militairen, die huizen hoger dan één verdieping verboden, ontwikkelde Otrobanda zich snel gedurende de achttiende en de negentiende eeuw.

De eerste gebieden die werden ontwikkeld waren de vlakten waar nu Molenplein, Brionplein (Awasá) en Breedestraat (Kaya Grandi) zich bevinden en de zijsteegjes van de Breedestraat: Consciëntiesteeg, Sebastopolstraat, Langestraat en Klipstraat. De heuvels ten noorden (Seru di Otrobanda) en het meer (Rifwater) ten zuiden van deze gebieden vormden natuurlijke drempels voor verdere uitbreiding.

In 1828 werd het Riffort (56 kanonnen) in gebruik genomen waardoor de St. Anna Baai ook vanaf die kant verdedigd kon worden.

De heuvelkant werd geleidelijk aan in gebruik genomen en ongeveer midden negentiende eeuw verrezen er monumentale panden, voornamelijk in de Hoogstraat.

Één van deze panden is Huize Belvedère, gebouwd in 1864 in opdracht van A.M. de Rouville, Gezant van de Koning der Nederlanden. Toen de Rouville in 1866 benoemd werd tot Gouverneur, werd Huize Belvedère zijn ambtswoning. Het feit dat de Gouverneur, als vertegenwoordiger van de Kroon, zich in Otrobanda vestigde betekende een economische opbloei voor dat gedeelte van de stad.

Tot 1888 werd de verbinding tussen de twee stadsdelen, Otrobanda en Punda, verzorgd door bootjes. In dat jaar werd de Koningin Emma brug (pontonbrug) in gebruik genomen. De brug werd gebouwd op initiatief van de Amerikaanse Consul L.B. Smith. Voetgangers die de brug wilden oversteken moesten tol betalen, behalve wanneer zij blootsvoets waren.


Huize Belvedère

Emma brug

(Photos by Mike Jacobs)

Pè Lusafè

Pè
lu-
sa-
fè
ta
fla-
ku
ma-
ne-
ra
e
po-
e-
sia
‘ki
pe-
ro
fla-
ku
ma-
né
e
ta
t'e
a
ki-
ma
a-
wa-
sá.
Kompader

Siña bo yu papia Papiamentu (3)

s

Palabra básiko:
sssss
sam

Rekonosé lèter

dilanti	meimei	final
sa	asa	as
sas	asá	sas
sota	misa	lòs
sam	masa	blas
sòm	mesa	las
sinta	mosa	mas
santu	piska	tas
saku	gastu	kas
sembra	gasta	bas
sombra	bisti	vas
sin	basta	bòks
soda	rasku	lus
slòf	resa	krus

Pega lèter na otro

sa	as	sa
asa	sas	sasa
sas	asa	sas
sasa	mas	mas
sam	masa	sama

Lesa tèkst
Sam sa.
Ma mama sa mas.

Mas Sam sa, mas mama sss sss Sam
Ma Sam sa sa sa [na awasa ]


Método di lesaskibi bon konfiá
Copyright © 1987 Dr. Frank Martinus Arion

Sòpi

Awe tin sòpi:

Sòp’i miserikòrdia
Sòp’i sinbèrgwensa
Sòp’i malahembra
Sòp’i abrenusia
Sòp’i lagatumba
Sòp’i bruatera
Sòp’i doblawarda
Sòp’i foibokuenta
Sòp’i pikipunta
Sòp’i lembelansa
Sòp’i dioslibrami
Sòp’i batibleki
Sòp’i sankafó
Sòp’i lengalargu
Sòp’i palihòmber

Nos ta habrí di dies or pa dos or.

Nos preokupashon

Miéntras

Ku na Seru di Miseria
un mama ta lubidá su yuchi
ni un pida buskuchi
e pober no a kome ‘we
e ta sera su wowonan solitario
i saka su último suspiro
pa wak ku serka Papa Dios si
tin maske ta un tiki
kariño p’e.

Miéntras

Ku na Seru Kokaina
un hóben drogadikto
ta sklama pa ousilio
un kuchú pegá den su alma
na kaminda pa yudansa
un yuchi a bin kana su banda
bis’é ban ku mi, no spanta
mi sa na unda
tin felisidat.

Miéntras

Ku na Seru di Sosiegu
un pachi den su stul di zoya
ta gosa di streanan manera hoya
ora sin invitá e ta haña bishita
di dos hobensitu ku arma ’i kandela
ku pasó e no tin nada di duna
promé ku su dia a yega
ta mand’é unda e yuchi
tambe ta.

Miéntras

Tantu na mes un momentu
i durante di mes un anochi
(i tambe tur otro anochi)
na tur parti di nos Isla
preokupashon profundo ta reina
diskushon flamante ta surgi
tin bia te su manisé
si nos Karnaval
lo engrandesé.

Kompader

Een blik op Curaçao: Punda

Eerder verschenen:

1. Het ontstaan van Curaçao (4 juli 2004)
2. De naam “Curaçao” (12 juli 2004)
3. Papiamentu (30 juli 2004)
4. De Katholieken (9 augustus 2004)
5. De Protestanten (7 oktober 2004)
6. De Joodse gemeenschap (23 oktober 2004)
7. De Joodse gemeenschap (vervolg) (31 oktober 2004)

Punda, afgeleid van “De Punt” werd gesticht door Van Walbeeck op het schiereiland ten oosten van de ingang van de St. Anna Baai. De naam De Punt, later Punta en tenslotte Punda duidde op het puntje van het smalle schiereiland gevormd door koraal rif, aanwezig over de gehele zuidkust.

De Punt lag naast Fort Amsterdam, gebouwd in 1635, om de St. Anna Baai en het verderop liggende Schottegat te verdedigen. De eerste huizen in De Punt werden gebouwd in de periode tussen 1640 en 1660, ten oosten van de Heerenstraat en ten noorden van de Breedestraat.

De strategische ligging van De Punt werd nogmaals benadrukt in 1639 toen Jacob Tolck, de opvolger van Van Walbeeck, besloot om een muur om de stad heen te bouwen. De Waterkant, nu Handelskade, lag buiten de stadsmuur.

Door gebrek aan bouwruimte waren de oorspronkelijke gebouwen smal en diep, met de voorgevels aan de straatkant en gescheiden door smalle steegjes. De gebouwen waren twee of drie verdiepingen hoog. De kooplieden woonden op de bovenste verdiepingen en hadden hun winkel op de benedenverdieping.

Tot 1675 had Punda een militair karakter. Hierna kreeg de haven een internationale status en werd zij het centrum van de slaven- en smokkelhandel. Schepen van alle nationaliteiten deden de haven van Curaçao aan, dank zij haar diepte en haar beschermde ligging.


Punda (Photo by Mike Jacobs)

Siña bo yu papia Papiamentu (2)

a

Palabra básiko:
aaa
mama

Rekonosé lèter

dilanti	meimei	final
abo	mama	bea
aki	mami	mea
ali	dal	bisa
ami	hal	keha
anto	ral	kima
aros	bari	rema
asko	karu	rima
algu	man	biná
alma	kama	bena
pan	sam	sana

Lesa tèkst
mmm, mama ! [Dushi, mama!]
aaa (h) mama? [Sorpresa, mama]
Mama ,mmmmmmmm ,mama.
Aaaaaaaaaa, mama
Mama, aaaaaaaaaa.
Mama, mmmmmmm, mama.

Método di lesaskibi bon konfiá
Copyright © 1987 Dr. Frank Martinus Arion

Wetenschatschap

Inburgering

Een Antilliaan met een strippenkaart
Balkenende kweekt een ringbaard
Zoonlief uit Mahaai opent een Koffieshop in Amsterdam
Dochter van vijftien uit Boca nog niet zwanger in Rotterdam
Antilliaanse jongeren naar het Concertgebouw
Antilliaans Netwerk betrokken bij fraude in de bouw
Een Arubaan in de Jordaan
Afghaanse moeder noemt haar zoon Daan
Frank Martinus eert Tom Lanoye
Maxima houdt leguanen in een kooi
Herman George bouwt volkswoningen op Schiermonnikoog
Mirna Godett wordt er dorpspsycholoog
Aloëpoeder in Amsterdam gelegaliseerd
Dinah Veeris door Cohen gedecoreerd
Ys vaste klant bij de Koninginnen van de Nacht
Navarro wordt opvolger van van Agt
Tela nummer één op Veronica
Wawoe begeleidt haar op de mondharmonica
Ali B. bekeert zich tot Bach
Jamai geniet van haar jonge dag
Anthony Godett koopt huis in Wassenaar
John Leerdam wordt daar dorpsnar
Hirsi Ali koopt vakantie villa op Curaçao
Thom de Graaf maakt stampij op Banda ‘Bou
Dochter van Geert Wilders trouwt met een Marokkaan
Die van Gerrit Zalm met een Afghaan
Imaan Mohammed omgebouwd tot vrouw
Ex-slavenhouders tonen collectief berouw
Enfin
Een Nederlander met een pistool
Een Turks gezin eet stamppot boerenkool
(zonder spek)

Professor K.

Konosé bo Isla 13: Papiamentu

Papiamentu bezit een schat van uit het leven gegrepen spreekwoorden en gezegden. Een hele goeie is:

Si kuchú kòrta baliña, ta su mes kas e ta daña.

Letterlijk vertaald:

Als het mes de schede snijdt, dan schaadt het zijn eigen huis.

Vraag: In welke situatie wordt dit spreekwoord gebruikt

Sluitingsdatum: zondag 28 november 2004

Prijs: de eerste goede inzending ontvangt een cadeaubon van Teatro Luna Blou.

Sponsor: Datelnet

Konosé bo Isla 12: antwoord

Netto Bar bestaat op 18 december aanstaande 50 jaar!

Er zijn vier inzendingen:

Debbie Fleming
G. Jukema
Madelyn Francisco
Marcos Cova

Allemaal bedankt.

G. Jukema was de eerste inzending met het exact juiste antwoord. Glyraine proost!!

Siña bo yu papia Papiamentu (1)

m

Palabra básiko: mmm

Presentashon ta sosodé pa gran
parti ku interpretashon oral i bisual
di e noshon: DUSHI, SABROSO. Un plachi grandi di èiskrim sigur lo ta na su logá. Por agregá tambe símbolo di p.e. McDonald.

Rekonosé lèter

dilanti	meimei	final
mama	ami	sam
man	oma	ham
mami	ema	dam
mes	rama	spam
moli	mèmè	zòm
mas	mimi	tòm
misa	mami	kram

Lesa tèkst
mmmmmmmmmmmmmmmmmmm

Método di lesaskibi bon konfiá
Copyright © 1987 Dr. Frank Martinus Arion

Siña bo yu papia Papiamentu

Learnforfun gaat van start met een serie van 29 lessen bestemd voor ouders die hun kind van jongs af aan Papiamentu willen leren.
In iedere les wordt er een letter van het Papiamentse alfabet geïntroduceerd geïllustreerd met basiswoorden en met instructies voor de ouders hoe de kennis bij het kind over te brengen.


De lessen zijn gebaseerd op de methode “Método di lesaskibi bon konfiá” Copyright © 1987 Dr. Frank Martinus Arion

Wetenschatschap

Leerstijlen

De ene wilt een prikkel
dan laat ie pas een scheet
de ander wilt nadenken
al snapt ie vaak geen reet
een derde die wilt beide
dat werkt soms, wie weet.

Respectievelijk
heet dat behaviorisme
het gedrag prevaleert
vervolgens cognitivisme
de grijze massa leert
tenslotte constructivisme
een combinatie, dat wilt zeggen mitar-mitar
voor de leerling die niet kan kiezen
ideaal voor de Curaçaoënaar.

(Mitar-mitar: halfhalf)


Professor K.

Sint Maarten / Saint Martin

“What’s up?”… “Easy, man.”

Jazeker very easy
nemen wij het hier
wij zijn Sint Martians
we live here voor ons plezier.
So Yu Kòrsou
don’t you fuck with us
doe dat maar thuis
bij je eigen zus.
Niet eerlijk van mij
zo praten de mensen niet
zo denkt de politiek
demagogisch en fanatiek.
Ik ben hier maar net
en ik heb het naar mijn zin
na een vertraging van een dag
is dit geen slecht begin.
De hele namiddag
door de Frontstreet gelopen
een enorme puinhoop
zij zijn er de weg aan het slopen.
Groot assortiment: parfum, diamant, drank
(sorry, vandaag geen vijgen)
en prijzen om
een stijve van te krijgen.
En dan de Backstreet
bedoeld voor de mindere goden
het Walhalla
van dump en nagemaakte kleinoden.
De stad uit.
Een ritje over the Hill
dat kost je zeker een uur
het verkeer zit er permanent
zo vast als een muur.
Waar gaan die lui in godsnaam
met zijn allen naar toe
de taxichauffeur zegt
integraal naar Timboektoe.
Is dat de Franse kant
vraagt de argeloze passagier
zijn vrouw boos
kloot, jij snapt ook geen zier.
De Franse kant heet Marigot
daar rijden wij naar toe
daar lullen zij Frans
dus jij zegt geen mot.
Geen moo?
Waarom zeg ik geen moo?
Manlief is door het geruzie
helemaal van zijn apropos.
De Franse kant.
Daar zijn zij voorkomender dan de buren
en hebben zij ook veel meer allure.
Zou dat door de taal kunnen komen
of (dat zeggen ze aan de Nederlandse kant)
lopen die assholes de hele dag te dromen?
In ieder geval is le français
lingua franca van dichters en filosofen
en het Engels die van afrukkers
en droogkloten.
De Franse kant is
zeer aanbevelingswaardig
en zoals gezegd is
iedereen er aardig.
Terug.
Ik moet weer terug
weer die venusheuvel over
in de striemende regen
dat valt dus vies tegen.
Links tegenliggers met groot licht
en nog geen vijf meter zicht
rechts een pikzwarte gapende afgrond
elke nacht zo’n ritje lijkt mij niet gezond.

“What’s up?”…

Kompader

Wak Èzè

Si awa yobe serka mi bisiña,
lo e pinga serka mi.

De strijd om God

Een van de meest alarmerende religieuze ontwikkelingen aan het eind van de twintigste eeuw is de opkomst, in elke grote traditie, van een militante vroomheid die gewoonlijk bekendstaat als het ‘fundamentalisme’. De manifestaties ervan zijn soms schokkend. De fundamentalisten hebben gelovigen neergeschoten in een moskee, artsen en verpleegsters gedood die in abortusklinieken werken, hun presidenten doodgeschoten en zelfs een sterke regering ten val gebracht. Het is slechts een kleine minderheid die zulke terreuracties begaat, maar ook de meest vreedzame en gezagsgetrouwe fundamentalisten stellen ons voor een raadsel, omdat ze zo fel gekant lijken tegen de hoogste waarden van de moderne maatschappij. Fundamentalisten zien niets in democratie, pluralisme, religieuze tolerantie, vrede, vrijheid van meningsuiting of de scheiding van kerk en staat.

Christelijke fundamentalisten verwerpen de conclusies van de biologie en de natuurwetenschap over de oorsprong van het leven en houden vol dat het boek Genesis tot in de kleinste details wetenschappelijk klopt. Terwijl veel Joden de ketenen van het verleden afwerpen, houden joodse fundamentalisten zich strikter dan ooit aan hun geopenbaarde wet, en moslimvrouwen versmaden de verworvenheden van het westerse feminisme en hullen zich in sluiers en chadors.

Islamitische en joodse fundamentalisten interpreteren het Arabisch-Israëlische conflict, dat uitdrukkelijk als een seculier conflict begonnen is, uitsluitend in religieuze termen.

Maar het fundamentalisme blijft niet beperkt tot de monotheïstische godsdiensten. Er zijn boeddhistische, hindoeïstische en zelfs confucianistische fundamentalistische stromingen, die eveneens veel moeizaam verworven inzichten van de liberale cultuur verwerpen, die vechten en doden in naam van de godsdienst, en die het heilige in de wereld van de politiek en de nationale strijd willen introduceren.

Die religieuze opleving heeft veel mensen overrompeld. Halverwege de twintigste eeuw werd algemeen aangenomen dat het secularisme een onomkeerbare trend was en dat het geloof nooit meer een rol van betekenis zou spelen in het wereldgebeuren...


Karen Armstrong

De Strijd om God
Een geschiedenis van het fundamentalisme

De Bezige Bij
Amsterdam
2000

ISBN 90 234 3904 x
NUGI 611

Filmmaker Theo van Gogh vermoord

Theo van Gogh (47) (Foto Vincent Mentzel)

Wij moorden in naam
van de Schepper, maar zeker~
NIET op Zijn verzoek.

Kompader