Nieuwjaars blues

Geen zicht
Geen plan
Geen doel
Geen moer

Geen wil
Geen wens
Geen kans
Geen snars

Geen lust
Geen fut
Geen lol
Geen lor

Geen cent
Geen krent
Geen hap
Geen klap

Professor K.

1 januari

Hier komt vast een Hoofd van Staten
of op z’n minst een Kanselier
waarvoor anders in de straten
rode lopers van papier?

Professor K.

Boze geesten

De twaalfmiljoenste knal dacht
het interesseert mij geen bal, wacht
ik ga geen boze geesten kwellen
voor mensen die niet tot tien kunnen tellen.

Professor K.

(12 Miljoen klappers rond het Waaigat. Amigoe, woensdag 28 december 2005)

Een dozijn taalles

Roofvis, siervis, bakvis
Poetslap, smeerlap, zuiplap
Bloempot, strooppot, doofpot
Ligstoel, klapstoel, schietstoel
Huishaan, weerhaan, snoeshaan
Molshoop, mesthoop, puinhoop
Boerenkool, rodekool, apekool
Draaiorgel, pijporgel, drankorgel
Stoomketel, brouwketel, mafketel
Vogelkooi, schapenkooi, lichtekooi
Tarwebrood, roggebrood, duivelsbrood
Muizenstaart, ossenstaart, paardenstaart
Zolderkamer, rommelkamer, bovenkamer

Professor K.

Yuchi Hesus

Fiesta di Pasku ta fiesta
di kome yena barika
hala rosea i sigui kome
te na punta di arohá
o di desmayá bentá
pariba di kas
pa kompensá e echo
ku yuchi Hesus den su pesebre
no ta tin nada otro di kome
ku kou riba un pida yerba seku
wardando riba e tres reinan
ku lo a trese tur sorto di prenda
aparte di algu pa kome
(pero esei e pober yuchi no por a sa).

Unda ku bo bira
tin kos di kome salu:
ham, sùlt, pekelé, salmou
na lugá di kome salú
un tentashon pa esnan
ku nan preshon no ta bon
ata si bo no ta mete ku porko
ta kos di hasibo loko
ayaka pa desayuno
un kada mainta saká
for di frizer blo bashí
mas fásil ku drecha
dos snechi pan ku keshi.

Paña nobo pa bai misa
esun biaha ei pa aña
sinta henter un dia na pelukeria
pa e peinado lusi ora kana
bai dilanti pa risibí e yuchi
ku trintetres aña despues
lo muri na krus
(pero esei e pober yuchi no por a sa).

Un peinado di por lo poko
tres shen heldu en efektivo
ku ni un bientu di orkan
lo por brua ni lòs e pidanan
falsu konopá riba kráneo
pa duna hende doló di kabes.

Asina un fiesta sagrado i humilde
a bira un fiesta di abundansia
gasta plaka pa no kaba
sin kòrda ku ora aña bòltu
tin trinta dia mas ku a sobra
pa yora malai
(pero esei yuchi Hesus no por a sa).

Kompader

Dagsluiting

Eigenlijk geloof ik niets,
en twijfel ik aan alles, zelfs aan U.
Maar soms, wanneer ik denk dat Gij waarachtig leeft,
dan denk ik, dat Gij Liefde zijt, en eenzaam,
en dat, in dezelfde wanhoop, Gij mij zoekt
zoals ik U.


Gerard Reve

uit: 'Nader tot u', "Geestelijke Liederen"
Verzamelde Gedichten, Bezige Bij 2001

Palabra

Si ta bèrdat ku ta un sierto kantidat di palabra so bo por papia den bo bida, tur polítiko lo muri muda.

Kompader

Bon Pasku i Felis Aña 2006

Konosé bo Isla 2005-20: Prettige feestdagen!!

(Foto Studio Kort)

Aan iedereen...

Gij goede buur of leenmaniak
Gij gulle vriend of krentenkak
Gij gave maagd of jubeltak

Gij die presteert of duimen draait
Gij die regeert of winden laat
Gij die studeert of vliegen vangt

Vergeet de nijd en tegenstrijd
Is samenwerken uit de tijd?

Ons rest geen tijd voor stommiteit
Slechts zuinigheid en noeste vlijt

...Prettige feestdagen!!

Konosé bo Isla 2005-19: antwoord

The original liqueur is clear in color, but it is also available in four (4) other colors: blue, red, mandarine (orange) and green. (http://www.curacaoliqueur.com/)

Er zijn vier inzendingen:

Madelyn Francisco
Glyraine Celestina
Marc de Winter
Ethel Mercera

Allemaal bedankt voor het meedoen.

Madelyn Francisco was het dichtste bij het goede antwoord en is de winnares.

In 2006 is Konosé bo Isla terug met nog meer prijsvragen en grotere prijzen.

Unda?

Ta unda nan a keda
tempunan di rèspèt
funchi ku kalmèki
nos tabata pasa prèt

Ta unda nan a keda
tempunan di toleransia
te ku suku ‘i klenku
nos ta’ konosé desensia

Ta unda nan a keda
tempunan di unidat
aros ku manteka dushi
nos tabata papia bèrdat

Ta unda nan a keda?
den memoria di esunnan
ku pokopoko un tra’i otro
lo bai laga nos mañan

Kompader

De geboorte van Jezus (Lucas 2, 1-21)

In die tijd kondigde keizer Augustus een decreet af dat alle inwoners van het rijk zich moesten laten inschrijven. Deze eerste volkstelling vond plaats tijdens het bewind van Quirinius over Syrië. Iedereen ging op weg om zich te laten inschrijven, ieder naar de plaats waar hij vandaan kwam. Jozef ging van de stad Nazaret in Galilea naar Judea, naar de stad van David die Betlehem heet, aangezien hij van David afstamde, om zich te laten inschrijven samen met Maria, zijn aanstaande vrouw, die zwanger was. Terwijl ze daar waren, brak de dag van haar bevalling aan, en ze bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene. Ze wikkelde hem in een doek en legde hem in een voederbak, omdat er voor hen geen plaats was in het nachtverblijf van de stad.

Niet ver daarvandaan brachten herders de nacht door in het veld, ze hielden de wacht bij hun kudde. Opeens stond er een engel van de Heer bij hen en werden ze omgeven door het stralende licht van de Heer, zodat ze hevig schrokken. De engel zei tegen hen: ‘Wees niet bang, want ik kom jullie goed nieuws brengen, dat het hele volk met grote vreugde zal vervullen: vandaag is in de stad van David voor jullie een redder geboren. Hij is de messias, de Heer.

Dit zal voor jullie het teken zijn: jullie zullen een pasgeboren kind vinden dat in een doek gewikkeld in een voederbak ligt.’ En plotseling voegde zich bij de engel een groot hemels leger dat God prees met de woorden:
‘Eer aan God in de hoogste hemel en vrede op aarde voor alle mensen die hij liefheeft.’

Toen de engelen waren teruggegaan naar de hemel, zeiden de herders tegen elkaar: ‘Laten we naar Betlehem gaan om met eigen ogen te zien wat er gebeurd is en wat de Heer ons bekend heeft gemaakt.’ Ze gingen meteen op weg, en troffen Maria aan en Jozef en het kind dat in de voederbak lag. Toen ze het kind zagen, vertelden ze wat hun over dat kind was gezegd. Allen die het hoorden stonden verbaasd over wat de herders tegen hen zeiden, maar Maria bewaarde al deze woorden in haar hart en bleef erover nadenken. De herders gingen terug, terwijl ze God loofden en prezen om alles wat ze gehoord en gezien hadden, precies zoals het hun was gezegd.

Toen er acht dagen verstreken waren en hij besneden zou worden, kreeg hij de naam Jezus, die de engel had genoemd nog voordat hij in de schoot van zijn moeder was ontvangen.

© 2004 Nederlands Bijbelgenootschap

Purá

E úniko momento ku Yu’i Kòrsou tin purá,
ta pa pasa den lus kòrá.

Kompader

Liefdesrelatie

Fasen in een liefdesrelatie: groei, bloei, doei.

K.

Goede voornemens

De goede voornemens voor het komende jaar zijn gratis verkrijgbaar op het Internet.

K.

Kwanzaa- What Is It?

This celebration is not a festival originating in any of the 55 African countries nor is it an "African" Christmas celebration. Kwanzaa is an African-Americans celebration of life from 26 December to 1 January.

Dr. Maulana Karenga introduced the festival in 1966 to the United States as a ritual to welcome the first harvests to the home. Dr. Karenga created this festival for Afro-Americans as a response to the commercialism of Christmas. In fact one might say that Kwanzaa has similarities with Thanksgiving in the United States or the Yam Festival in Ghana and Nigeria. The word "kwanza" is a KiSwahili (Kenya, Uganda, Tanzania) word meaning "first."

Five common sets of values are central to the activities of the week: ingathering, reverence, commemoration, recommitment, and celebration.

The seven principles (nguzo saba) of Kwanzaa utilize Kiswahili words: unity (umoja), self-determination (kujichagulia), collective work and responsibility (ujima), cooperative economics (ujamaa), purpose (nia), creativity (kuumba), and faith (imani). Each of the seven candles signify the principles. Like the Jewish Hannakah, candles are used to represent concepts of the holiday.

The symbols of Kwanzaa includes crops (mzao) which represents the historical roots of African-Americans in agriculture and also the reward for collective labor. The mat (mkeka) lays the foundation for self- actualization. The candle holder (kinara) reminds believers in the ancestral origins in one of 55 African countries.
Corn/maize (muhindi) signifies children and the hope associated in the younger generation. Gifts (Zawadi) represent commitments of the parents for the children. The unity cup (Kkimbe cha Umoja) is used to pour libations to the ancestors. Finally, the seven candles (mishumaa saba) remind participants of the several pinciples and the colors in flags of African liberation movements -- 3 red, 1 black, and 3 green.

Gifts are exchanged. On 31 December participants celebrate with a banquet of food often cuisine from various African countries. Participants greet one another with "Habari gani" which is Kiswahili for "how are you/ how's the news with you?"

AKWANSOSEM AFRICAN STUDIES PROGRAM - OUTREACH, UNIVERSITY OF WISCONSIN-MADISON Vol. III, No. 2 - March, 1990

Mama Afrika e krei fu en pikin (Julius Koenders, 1886-1957)

Pe den alamala go?
Anba, Kwami en Kodyo.
Farawe fu oso, farawe na abra se.
Den opo ai e suku pe den oso de.

Trangaman fufuru den,
trangaman fufuru den,
seti den leki elen
ondro dungru sipi, koti se
go farawe na abrasei,
go srafu neti nanga dei

Bigi busi, makti bon
Yaw mu fara kon na gron
Kwami diki gotro, bantaman
Fu trangaman tron guduman
Fu busi kan tron Sranan

Akuba e drasi ken
Wans’ en skin e krasi en
ten no de fu krasi:Futuboi fu trangaman
Tanapu nanga langa langa wipi na en an’.

Tobo lai nanga kofi
fu Akuba en Afi.
Wasi den mu wasi: afu bere, swaki skin,
So den mu wasi ala tobo fre-fre krin.

Kofi, katun nanga ken
den mu prani,
ma no f’den
Sipi nanga sukru lai
gowe fu trangaman,
fu masra Jan, fu di en de na trangawan.

(Ma pasensi, san fu du,
wan dei, masra Jan, yu tu,
yu tu sa tron srafu.
Moro trangawan lek’ yu
Sa tek’ lefensi
Fu Kwasiba en Afi.)

---

Moeder Afrika huilt om haar kinderen

Waar zijn ze allemaal gevlogen?
Anba, Kwami en Kodyo ook.
Ver van huis, ver over zee,
zoeken ze hun huis met wijd gesperde ogen.

De sterken hebben hen geroofd
de sterken hebben hen geroofd
ze stopten ze als haring
in donk’re schepen, kozen zee
om ver te gaan, met ach hen wee
om ze dag na dag te laten slaven

Grote bossen, sterke bomen
Moet Jaw nu neer doen komen
Kwami graaft en goot en greppel
Opdat de sterke zich verrijkt
En uit het oerwoud Suriname rijst.

Akoeba plet het riet
Ofschoon haar huid haar plaagt,
maar krabben kan zij niet,
omdat de zweep der foetoeboi haar jaagt.

Kuipen met koffie gevuld tot de rand
door Akoeba en Afi met slavenhand.
Ze moeten wassen: lege maag, slappe huid,
Ze schrobben tot zelfs het kleinste vuiltje d’r uit.

Koffie, katoen en suikerriet
moeten ze planten, maar niet
voor zichzelf, voor hun eigen lui.
Schepen vol met suiker geladen
Varen weg voor rijkelui,
Voor meester Jan, omdat hij in in macht kan baden

(Maar geduld, niets aan te doen,
eens meester Jan, jij ook,
ook jij valt eens in slavernij.
Sterkeren dan jij
Zullen wraak nemen
Voor Kwasiba en Afi, allebei.)

Zo’n 500.000 Afrikanen zijn in het totaal naar Suriname gebracht om als slaaf te werken. Destijds kende het land nog een zeer kleine populatie (20-30.000 personen). Dit geeft aan hoe groot het sterftecijfer onder de slaven was. Papa Koenders kon zich begin 20ste eeuw als docent niet vinden in de de-Afrikanisering in Suriname, en wierp zich op als voorvechter van het Sranan (Surinaams). Met zijn blad Foetoeboi bracht hij het Surinaams als volwaardige taal.

Bron: http://www.opo-sranan.com/48.0.html

Taal van Toonder in lexicon en citatenboek

DEN HAAG (ANP) - Het aantal publicaties over het werk van de schrijver/tekenaar Marten Toonder wordt deze maand aangevuld met een lexicon en een citatenboek. Beide boeken, samengesteld door Pim Oosterheert, worden op 14 december gepresenteerd in het Letterkundig Museum in Den Haag.

Het lexicon, getiteld Van Aamnaak tot Zwirkvlaai, telt 5000 trefwoorden. Alle belangrijkste namen, begrippen en taalvondsten van de dit jaar overleden Toonder zijn er in samengebracht. Het citatenboek bevat een verzameling van honderden citaten uit de Bommelverhalen. Ze zijn gerangschikt in rubrieken, zoals ambtenarij, economie, gezondheid en maatschappij.

Weinig auteurs hebben het Nederlands zo verrijkt als Toonder, de schrijver en tekenaar van 177 Bommelverhalen. Hij introduceerde nieuwe woorden en begrippen. 'Minkukel', 'breinbaas', 'denkraam', 'kommer en kwel' en 'als je begrijpt wat ik bedoel' zijn daarvan slechts een paar voorbeelden.

Samenwerking met Toonder

Beide boeken zijn nog tot stand gekomen in overleg met Toonder, meldt Uitgeverij Ton Paauw. Het eerste exemplaar van het lexicon wordt aangeboden aan de vroegere Tweede Kamervoorzitter Dick Dolman. Irwin Toonder, de oudste kleinzoon van schrijver, ontvangt het eerste citatenboek.

Sinds de verhuizing van Toonder uit Ierland in 2001 heeft zijn archief onderdak bij het Letterkundig Museum. Dat was uit ruimtegebrek. Toonder verhuisde namelijk naar het Rosa Spierhuis, een verzorgingshuis voor oudere kunstenaar en had daar geen ruimte om strips en boeken op te slaan.

Het Geschenk (Rosalie Loveling, 1870)

(Rosalie en Virginie Loveling)

I

Hij trok het schuifken open,
Het knaapje stond aan zijn zij
En zag het uurwerk liggen:
'Och, Grootvader, geef het mij!'

- 'Ik zal 't u wel eens geven,
Toekomende jaar misschien,
Als gij wel leert en braaf zijt,'
Zeî de oude, - 'wij zullen zien.'

'Toekomend jaar!', zei 't knaapje,
'O, Grootvader, maar dan zoudt
Ge lang reeds kunnen dood zijn;
Ge zijt zoo ziek en zoo oud!'

En de oude stond te peinzen,
Hij dacht: 'het is wel waar!'
En zijn lange vingeren streelden
Des knaapjes krullend haar.

Hij nam het zilvren uurwerk,
En de zware keten er bij,
En leî ze in de gretige handjes:
''t Komt nog van uw vader,' sprak hij.

II

Daar was een grafje gedolven;
De scholieren stonden er rond,
En een oude man boog met moeite
Nog eene knie naar de grond.

Het koele morgenwindje
Speelde om zijne haren zacht;
Het gele kistje zonk neder;
Arm knaapje, wie had dat gedacht!

Hij keerde terug naar zijn woning,
De oude vader, en weende zoo zeer,
En lei het zilveren uurwerk
In 't oude schuifken weêr.

(Dit gedicht is gevonden bij het opruimen van de spullen van Oma Jacobs die vorig jaar overleden is. Zij had het op 12/9/97 uit haar hoofd neergeschreven tijdens haar verblijf in Goes)

Ook apen praten in dialecten

TOKIO - Apenspraak mag dan op het eerste gehoor allemaal hetzelfde lijken, Japanse onderzoekers hebben ontdekt dat ook apen in dialect praten. Binnen één apensoort bestaan verschillende dialecten, afhankelijk van waar de groep leeft. De resultaten komen in het decembernummer van het Duitse wetenschappelijk tijdschrift Ethology.

"Verschillen tussen het onderlinge geklets van apen zijn net zoals dialecten bij mensen", aldus hoofdonderzoek Nubuo Masataka van de universiteit van Kyoto. Masataka en zijn team analyseerden tien jaar lang het stemgeluid van twee groepen van dezelfde primatensoort. De ene groep (23 apen) leefde op het Zuid-Japanse eiland Yakushima. De andere (30 apen) had zich in de jaren '50 van de eerste groep afgesplitst en was verhuisd naar het centrum van Japan.

Hoge bomen

De eiland-groep sprak met een geluid dat gemiddeld 110 hertz hoger lag dan dat in de andere stam. Dat komt doordat de grote, hoge bomen op het eiland het stemgeluid dempen en de apen beter zijn te verstaan door hoger te praten. De andere groep woonde niet zulk bosachtig gebied en hoefde het stemgeluid dus niet aan te passen. Masataka zei te hopen dat zijn resultaten "misschien wel leiden tot een aanwijzing voor het ontstaan van de menselijke taal".

Bron: www.nu.nl

Berusting

Je ziet mij niet
toch sta ik hier
ik ben de schaduw
van een kristal

Je hoort mij niet
toch spreek ik luid
ik ben de stilte
in de muziek

Je leest mij niet
toch schrijf ik klaar
ik ben de spatie
in het gedicht

Maar niettemin
en desondanks
ben ik heel blij
dat jij er bent


Professor K.

Tien Nederlandse universiteiten in Times top-200

Harvard University is duidelijk de beste onderzoeksuniversiteit ter wereld, concludeert de Britse krant The Times. Met tien noteringen in de top-200 scoort het Nederlandse universitaire onderzoek na Groot-Brittannië het best van Europa.

Het Times Higher Education Supplement publiceerde voor de tweede maal zijn top-200 van beste universiteiten ter wereld. Die is samengesteld op basis van onder meer onderzoekcitatiescores en de oordelen van 2375 wetenschappers, die aangeven wat op hun specifieke onderzoeksterrein de beste universiteit is.

De top-10 van de lijst wordt aangevoerd door Harvard en het Massachusetts Institute of Technology en telt in totaal zeven Amerikaanse universiteiten. De Britse universiteiten van Cambridge en Oxford bezetten de posities drie en vier. De Franse Ecole Polytechnique is met haar tiende plaats de enige andere Europese universiteit in de top-20.

De TU Delft heeft met plaats 53 de hoogste Nederlandse notering. Haar technologisch onderzoek wordt door vakgenoten geroemd, maar ook het natuurwetenschappelijke onderzoek van de technische universiteit krijgt lof.

De Erasmus Universiteit (plaats 57) en de Universiteit van Amsterdam (plaats 58) doen daar weinig voor onder. Ze scoren goed in letteren en sociale wetenschappen. Ook de TU Eindhoven (plaats 70) staat in de top-100. In de top-200 eindigen de universiteiten van Wageningen (108), Utrecht (120), Leiden (138), Maastricht (157) en Nijmegen (177). De Vrije Universiteit Amsterdam (186) sluit de rij.

De redactie van de Times geeft toe dat de bevraagde onderzoekers er toe neigen landgenoten eerder te noemen. `Dat geeft de grootste onderzoekslanden een belangrijk thuisvoordeel.'

Nog meer protest

(Klik op de foto om deze te vergroten.)

Konosé bo Isla 2005-19: Curaçao Liqueur

Vraag: welke is de originele Curaçao Liqueur?

Sluitingsdatum: zondag 18 december 2005

Prijs: een cadeaubon van Licores Maduro.

Sponsor: Datelnet n.v.

(Het inzenden van het antwoord op de prijsvraag gebeurt via e-mail:

revers@cura.net

of door een reply op de door U ontvangen mail van Learnforfun. De winnaar wordt door loting bepaald uit de goede inzendingen.)

Konosé bo Isla 2005-18: antwoord

Polchi: Tot 1860 werd Willemstad, althans het gedeelte dat nu Punda wordt genoemd, aan drie zijden omringd door muren. Een muur liep oostwaarts, vanaf het huidige douanegebouw midden door de huidige Madurostraat, richting Waaigat (Laman Chikí). Een andere muur liep van Marichi, midden door de huidige Columbusstraat, richting Waaigat. Deze twee muren maakten een hoek van negentig graden ter hoogte van het Waaigat. Vlak buiten het knooppunt van de twee muren was er een landtong die afliep in het Waaigat. Dit stukje land werd in de volksmond Polchi genoemd.
In die tijd hadden de huizen in Punda geen sanitair. ’s Morgens vroeg werd het menselijke afval (kakushi) door bepaalde figuren van huis tot huis opgehaald en in Polchi gedeponeerd. Hierdoor verspreidde Polchi een enorme stank en is de uitdrukking ontstaan: ‘Bai na Polchi ku bo.’

Bron:
Pa Saka Kara, Tomo II
Antologia di Literatura na Papiamentu
Lucille Berry-Haseth, Aart G. Broek, Sidney M. Joubert
Charles Gomes Casseres (pag. 49)

Er zijn helaas geen inzendingen.

Cuando cantó la culebra

Rubén Darío (1886)

Cuando cantó la culebra,
cuando trinó el gavilán,
cuando gimieron las flores,
y una estrella lanzó un ¡ay!;
cuando el diamante echó chispas
y brotó sangre el coral,
y fueron dos esterlinas
los ojos de Satanás,
entonces la pobre niña
perdió su virginidad.

ELDORADO

by Edgar Allan Poe
(1849)


Gaily bedight,
A gallant knight,
In sunshine and in shadow,
Had journeyed long,
Singing a song,
In search of Eldorado.
But he grew old-
This knight so bold-
And o'er his heart a shadow
Fell as he found
No spot of ground
That looked like Eldorado.
And, as his strength
Failed him at length,
He met a pilgrim shadow-
"Shadow," said he,
"Where can it be-
This land of Eldorado?"
"Over the Mountains
Of the Moon,
Down the Valley of the Shadow,
Ride, boldly ride,"
The shade replied-
"If you seek for Eldorado!"

Biertje?

(Haiku)

het eerste biertje
liet uren op zich wachten
een tantalusfeest

K.