Poesia te na altu / Dichters in de bomen (Curaçao, 27 oktober 2007)

E invento enbano di Quicombio (Jac. Van Hattum)

Quicombio, e inanu kreativo a sostené su kabes ku su man robes miéntras e man drechi tabata sosegá riba un pida papel bashí.

E idea tabat’ei i dikon Quicombio tabata duda pa pon’é riba papel, e mes no tabata sa. Ta masha poko biaha e tabatin miedu di frakaso, pasobra tur kos ku e sugerí, semper bai tabata bon pensá i seriamente konsiderá. Antó awor un pensamentu maravioso a drent’é, un pensamentu asina puru, ku un rel di gratitut a pasa den dje pa e inspirashon. Solamente un posibel frakaso tabata pon’é duda ainda si e mester a lòs su pensamentu riba papel.

Quicombio, den temporada di sekura, a mira basta hende kai muri, i nunka el a yega di sinti tantu fèrdrit asina ku pa morto di e mucha hòmbernan yòn ku a sukumbí di dolónan teribel den e mondi kaminda e i su amigunan tabata biba. Quicombio a sinti manera su man tabata mará i esaki tabata kaba kuné.

Antó awor, diripiente, for di e deseo di hasi algu, for di e anhelo di siña hende kon reflekshoná, e pensamentu di liberashon a nase.

‘Ta awor mester aktua,’ Quicombio a pensa, ‘ta awor ta ora, djis akí ta muchu lat.’ I su man tabata baila riba e pida papel.

Riba un anochi friu den temporada di áwaseru el a invitá e inanunan na un reunion kolektivo.

Quicombio mes a splika e inanunan aglomerá, den kietut di e anochi friu, kon sufrimentu di humanidat a tok’é profundamente anto ku kasi sigur nan mes tambe tabata pena samsam kuné pa esaki. Ta for di esaki a nase e idea di manda humanidat un último mensahe di reflekshon, anto segun e, el a logra haña un manera pa alkansá henter humanidat.

El a konta kon el a imagin’é ku tur inanu lo uza e oro batí di palu grandi pa skirbi frase-, proverbio- i rimanan pasífiko pa laga bientu di nòrt, sùit, bientu di pariba i pabou karga tur e palabranan ei di sabiduría, reflekshon, konsuelo, amor humano i trankilidat hiba pa mundu henter. El a stimulá tur inanu pa duna un man pa kristalisá su idea, i esaki a emoshoná e inanunan asina tantu ku a reina un silensio profundo despues di su charla.

Djei a sigui un eksploshon di aktividat i tur inanu a mira e asuntu komo nan deber. For di e bukinan di humanidat nan tabata lesa palabra di sabiduría i beyesa, palabra ku tabata mes bieu ku humanidat mes. I e inanunan tabata drenta sali na kantidat den bibliotekanan grandi di universidatnan, den libreria, den kolekshonnan privá di amante di buki. Niun hende no tabata ripará nada, pasobra pa su manisé tur buki tabata nèchi na nan lugá i no a keda niun rasku di e inanunan atras.

Antó manera abeha, kargá ku miel di sabiduria humano, e inanunan tabata bolbe ku míles di sitado, verso, pensamentu i bèrdat den tur idioma di humanidat. Nan tabata bula subi tur palu, ku bòter di enk chikirititu kologá na nan garganta na kordonnan fini di oro. Anto riba e blachinan, e míles, e miones di blachinan, nan tabata skirbi palabra di sabiduría, beyesa, amor, toleransha, pas i felisidat.

Djei a yega e momentu di sinta warda e bientunan presentá. Miones di mensahe lo bula plama rònt mundu. I for di e kayanan di siudatnan rònt mundu te e kamind’i kabritunan di mas desolá, hende lo por a lesa palabra di reflekshon, propio sabiduría i beyesa di antaño. Anto e bientunan no a tarda.

Tur eksitá Quicombio i henter e pueblo di inanu a para mira kon e oro batí, stimulá pa rosea fuerte di bientu di tormenta a plama riba mundu henter i nan tur a kere ku awor sí liberashon di humanidat tabata hopi serka.

Pero…lamentablemente batayon di sòldá tabata marcha pasa riba e kayanan i bou di nan butsnan pisá palabra di salbashon mundial a para bira kachikachi pa kaba na sush’i kaya. I niun hende, ni un ser humano, ni sikiera unu, a logra kue un blachi den man. Ni un wowo so a logra span di asombro. Di e mionesnan di chèns ni sikiera un a logra su meta.

Quicombio i su amigunan a bira asina tristu ku n’ ta poko nan a yora. E temporada di awa ei, awa a bin abou na kantidat i e hendenan a remarká: ‘Esaki si t’un temporada di awa serio.’


Drs. Jorge G.R.Labadie Solano
Leiden, 10 di òktober 2007

Redakshon: Wernher Suares, Ini Statia
Kòrsou, 26 di òktober 2007

Nonze su kantika di tambú

Est’un aña di mizeria
ku n’ tin hende pa want’é.
Ni muraya n’ ke tendemi,
lapilapi ku mi ta.

Krus t’abou mi mama dushi.
Tin Wansitu riba mesa.
Tin spiritu na mi skina,
te kachó ta kore bai.

Sentebibu na mi porta
no ke shi mi enemigu.
Lumbra blanku ku su huma
n’ yudami bati nan.

Pa mi rondia poko brio
watakeli m’a beb’é,
ma su aw’a lanta marga,
laga fuku hostiná.

Kuk’indjan pa wanta stoma,
kalalú pa den beran,
m’a sut’éle, sera wowo,
pero bòfi n’ ke tum’é.

Lo mi kamna ranka yerba
pa kabai di shon Simion
raspa salu kontr’i awa,
tra’ kalbas floriá na man.

Ata nan ta toka kachu,
pa mañan mi paga ple,
tira piki den baranka,
fish’i araña pa busá.

Resa Kredu pa mi muri.
Nonze n’ ta buriku mas.
Planta sia n’e buraku.
Waze di mi laga kai.

Pierre Lauffer

Literair evenement ‘Dichters in de bomen’ op Curaçao

In het regenseizoen van de Antillen gaat u komend weekend op Curaçao een zeer vreemde ‘regenbui’ beleven. Op zaterdag 27 oktober zullen vanuit de bomen en balkons in Pietermaai woorden op u neerdalen. Figuurlijk maar ook letterlijk.

Wat is er aan de hand? Wie strooit er met woorden alsof het regendruppels zijn? Wie laat ons de woorden van gedichten als het ware indrinken nog voordat ze de aarde bereiken?
Twaalf Curaçaose acteurs en dichters hebben het lef om in de boom te klimmen of op een balkon te balanceren om u te vermaken. Gezeten op een schommel en getooid in prachtige gewaden zullen zij het werk van Curaçaose dichters ten gehore brengen. U kunt van boom naar boom wandelen en de woorden op u neer laten dalen. Dit brengt een heel aparte en intieme sfeer met zich mee. Aan het einde van de voordracht worden de gedichten in papiervorm over u uitgestrooid zodat u deze mee naar huis kunt nemen.

Het literaire evenement ‘Dichters in de bomen’ is afgeleid van een sprookje over de dwerg Quicombio. Hij wil een einde maken aan al het geweld en oorlog in de wereld. Zijn dwergvolk schrijft wijze en mooie woorden en gedichten in verschillende talen op de gouden blaadjes van de bomen. Als de blaadjes vallen zal de wind ze verspreiden. Alle mensen zullen de blaadjes lezen, tot bezinning komen en de wereld zal een vreedzaam oord worden. Maar de droom van Quicombio blijkt een illusie. De mensen zien de blaadjes niet eens en vertrappen ze. De chaos en wanorde in de wereld leeft voort.

Iedereen wordt uitgenodigd om te komen genieten van dit evenement. Laat de dwerg Quicombio dit maal niet zijn tranen over de wereld uitstorten. Kom naar ‘Dichters in de bomen’ en neem de gouden bladerpracht aan mooie woorden in u op en met u mee naar huis…

‘Dichters in de bomen’ is toegankelijk voor jong en oud en alle nationaliteiten die ons eiland rijk is. De gedichten worden in verschillende talen voorgedragen, namelijk in het Papiamentu, Spaans, Engels en Nederlands. De acteurs/dichters die halsbrekende toeren gaan uithalen om in de bomen of op de balkons te verschijnen zijn: Sharnise Alexander, Roland Colastica, Norma Cova, Roy Evers, Frits Faber, Meliza Garmers, Estela de Haseth, Wilfred Jansen, Germaine Jong Loy, Diana Lebacs, Laura Quast en Crisen Schorea.

Gezaghebber Lisa Dindial zal de avond om acht uur openen met het sprookje over de dwerg Quicombio in het Papiamentu. Welke bekende Curaçaoënaar het verhaal in het Nederlands gaat voordragen kunnen we nog niet prijsgeven.

Het evenement ‘Dichters in de bomen’ wordt verzorgd door Fundashon di Artista in samenwerking met initiator en regisseur Mieke Lelyveld en producent Henk Oonk uit Nederland. Het evenement is mogelijk gemaakt door de sponsors ENNIA, Maduro Curiel Bank, het Prins Bernhard Cultuur Fonds en de Mondriaan Stichting.

Dichters in de bomen / Poésia te na altu, zaterdag 27 oktober in de Nieuwestraat in Pietermaai. Aanvang om acht uur ‘s avonds. Gratis toegankelijk.

Berusting (2)

Je ziet mij niet
toch gloei ik rood
ik ben de schaduw
van een kristal

Je hoort mij niet
toch klink ik luid
ik ben de stilte
in de muziek

Je ruikt mij niet
toch geur ik zacht
ik ben de wierook
van een vulkaan

Je proeft mij niet
toch smaak ik zoet
ik ben het water
uit de woestijn

Je voelt mij niet
toch streel ik zwoel
ik ben de warmte
in een spelonk

Maar niettemin
en desondanks
ben ik heel blij
dat jij er bent

K.

Baluartenan

Elis Juliana


Boy Dap

Citaat

'We hadden het over Abraham die Isaak offert en toen vroeg ik aan mijn vader: en als God dat nou eens aan u zou vragen om mij te offeren, zou u dat dan ook doen? Ja, zei hij.'

Jan Wolkers

Jan Wolkers (81) overleden

Texel, 19 okt. Schrijver en beeldhouwer Jan Wolkers is vrijdag overleden. Hij was 81 jaar. Dit heeft Onno Blom, de biograaf van Wolkers, namens de familie bevestigd. De schrijver en beeldend kunstenaar zou volgende week 82 jaar zijn geworden.



De schrijver en beeldend kunstenaar overleed om 01.30 uur in zijn slaap in zijn woning op Texel.

Hij was dinsdag uit het ziekenhuis van Den Helder ontslagen. Hij was daar opgenomen met een ontsteking aan zijn voet. Volgens Blom staat de ontsteking los van het overlijden van de kunstenaar. ,,Hij was wel een oude man, maar hij was niet ziek. Zijn geest was nog jong. Hij is toch onverwachts overleden.''

In 1963 kreeg zijn boek Serpentina’s petticoat de literatuurprijs van de gemeente Amsterdam. Wolkers stuurde de prijs in 1966 weer terug. Hiermee protesteerde hij tegen het optreden van de politie bij de rellen rond het huwelijk van Beatrix en Claus.

Het grootste literaire succes van Wolkers is de liefdesroman Turks Fruit uit 1969.
Na 1980 legde Wolkers zich steeds meer toe op de beeldende kunst. Hij maakte veel glazen monumenten, onder meer het Auschwitz-monument in Amsterdam.

Volgens schrijver en bioloog Maarten 't Hart meer een kunstenaar dan een schrijver. Dat zei hij vrijdag op Radio 1 in een reactie op het overlijden.,,Hij was een echte beeldend kunstenaar, die reageren allemaal zo direct. In zijn boeken probeerde Wolkers alles heel beeldend te verwoorden, dat was zijn grote kracht'', aldus 't Hart. Hij beschrijft Wolkers als ,,een soort wervelwind die door de Nederlandse literatuur is gegaan''.

Wolkers behoorde niet tot de Grote Drie: Harry Mülisch, Gerard Reve en Willem Frederik Hermans. ,,Eigenlijk had dat de 'grote vier' moeten zijn'', vindt 't Hart.

Minister Ronald Plasterk van Cultuur noemde Jan Wolkers ,,een groot schrijver''. Volgens de bewindsman gaf hij stem aan ,,een generatie die zich ontworstelde aan een als verstikkend ervaren omgeving''. ,,Je weet het nooit zeker, maar ik verwacht dat hij over een eeuw nog met liefde gelezen zal worden'', aldus Plasterk.

Over een maand wordt een nieuwe aflevering van het Groot Dictee der Nederlandse taal gehouden waarvan de tekst door Wolkers geschreven zou worden.

Wolkers wordt woensdag in Amsterdam gecremeerd.

NRC Handelsblad, 19 oktober 2007

een warme dag

de felle zon weerkaatst op houten koppen
een brave hond doorstaat een droge tong
de barman tapt uitsluitend lauwe moppen
een grijze kat likt lieflijk aan haar jong
een slang is uit zijn eigen huid gekropen
de huisjesslak wordt uit zijn huis verjaagd
een steenkrab is er zijwaarts ingeslopen
de barman wordt inmiddels afgezaagd

het kind drinkt dorstig bij zijn moeder
zijn vel hangt losjes over been
haar borst is opgedroogd tot poeder
de moeder vraagt een borst te leen
zij zoekt haar toevlucht bij de Hoeder
het kind gaat straks als eerste heen

K.

(Dit gedicht is ook verschenen in Cpost)

Konosé bo Isla 2007-09: Krioyo eten

De Surinaamse erwtensoep wordt gekookt met varkenpootjes en rundvlees, de Nederlandse erwtensoep met rookworst en spek, en de Curaçaose erwtensoep wordt gekookt met varkensstaart, rookvlees en suiker.

Vraag: Hoe heet erwtensoep in het Papiaments?

Sluitingsdatum: zondag 4 november 2007

Prijs: een cadeaubon van Restaurant Souper Experience aan de Schottegatweg Oost.

Sponsor: Datelnet n.v.

(Het inzenden van het antwoord op de prijsvraag gebeurt via e-mail:

revers@cura.net

of door een reply op de door U ontvangen mail van Learnforfun. De winnaar wordt door loting bepaald uit de goede inzendingen.)

Konosé bo Isla 2007-08: antwoord

Antwoord: De Engelenbron van Erich Zielinski


Er zijn 13 inzendingen. Allemaal goed!

Peter Nijhuis
Loeki Peters
Madelyn Francisco
Niels Augusta
Tony de Haas
Ini Statia
Karine Willems
Vernon Oostvriesland
Dick Drayer
Neftali Isings-Calister
Annie Poolen
Kees Cornelissen
Viola Statia

Iedereen bedankt voor het meedoen.

De winnaar is Peter Nijhuis.